گفت‌وگو با خواننده‌‌ای که صدای ۴ نسل شد «یار دبستانی» نماد استبدادستیزی مردم ایران
تاریخ انتشار: ۱۶ بهمن ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۷۰۲۷۵۴۷
مهرداد خوشکار مقدم: در آستانه فرا رسیدن سالگرد ایام پیروزی انقلاب، برگزاری جشنواره موسیقی حماسه، دفاع و مقاومت در تبریز بهانه ای شد که با استاد "جمشید جم" خواننده این سرود ماندگار به گفتگوی بنشینیم:
استاد، بهتر است گفتگویمان را با همان سرود شروع کنیم. چه شد که اینگونه شد؟!
( می خندد) هرآنچه از دل بر آید بر دل نشیند! سال های منتهی به انقلاب همه ی مردم برای یک هدف، یکدل و یکصدا و متحد بودند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در اوج دوران مبارزات مردم بر علیه ظاغوت، چگونه به سرود یار دبستانی رسیدید؟
خب ما هم چون بسیاری از مردم، جزو انقلابی ها بودیم. حتی بنده محرم سال 57 از ناحیه پا مورد اصابت گلوله قرار گرفتم که آثارش هم اکنون نیز باقی مانده و راه رفتن و بالا رفتن از پله را برایم مشکل کرده است. در آن دوران شاهد جنایات رژیم پهلوی در حوادثی چون 13 آبان بودم و همواره تلاش می کردم دین ام را برای مردم ادا نمایم.
این بود که با همکاری دوستان و گروهی از نوازندگان انقلابی تصمیم گرفتیم اثری حماسی خلق کنیم که به درد آن ایام بخورد.
این سرود دقیقا چه زمانی، چگونه، و کجا ساخته شد؟
حدودا دوماه به پیروزی انقلاب مانده بود که دوست عزیزم جناب آقای "منصور تهرانی" شاعر و آهنگساز سرود ماندگار "یار دبستانی" نزد بنده آمد و پیشنهاد ساخت این اثر را ارئه کرد. این بود که با هماهنگی و تمرین گروهی از دوستان نوازنده، سرود "یار دبستانی" آذرماه 57 در استودیو صبای تهران اجرا و ضبط شد.
یادم می آید که روی انتخاب سازها و حتی ریتم و آهنگ آن مدتها مشورت کردیم و در نهایت به سرودی رسیدیم که همینک بعد از گذشت 40 سال همچناان زنده است.
همانگونه که اشاره کردید، این اثر بعد از 40 سال همچنان زنده است و حتی صدای نسل جوان شده است. فکر می کنید دلیلش چیست؟
به نظرم دلیل ماندگاری تمام آثار آن دوران، از جمله سرود "یار دبستانی" در وهله ی اول، نیت صادقانه ی آن بود. معتقدم هر اثری که صادقانه و با حلوص نیست خلق شود ماندگار خواهد بود. در آن دوران همه ی مردم فقط برای یک هدف برادرانه کنار هم ایستاده و مبارزه می کردند و هیچ عامل مادی باعث برتری همدیگر نبود.
عامل دوم هم ذات استکبارستیزی و استبدادستیزی انسان های آزاده است که چنین سرودهایی را ماندگار می کند. سرشت آدمی همواره به سوی ظلم ستیزی سوق می یابد و سرودهای حماسی چون یار دبستانی هم دقیقا با این خلقیات آدمی همخوان است.
فکر می کنم چنین عواملی است که باعث شده سرود "یار دبستانی" با چهار نسل زندگی کند و همچنان جوان بماند!
وقتی این سرود ساخته شد چگونه منتشر شد؟ وقتی بازتابش را دیدید چه حسی داشتید؟
در آن سال ها سرودهای مختلفی تولید می شد ولی ما هرگز انتظار نداشتیم که "یار دبستانی" اینقدر گل کند و بازتاب داشته باشد. یادم هست چند روز بعد از اجرای این سرود، درحال عبور از چهارراه ولیعصر بودم که دیدم رادیوی تمام مغازه ها و حتی دست فروش ها "یار دبستانی" را با صدای بلند پخش می کنند.
به طور حتم، خوشحال و حیرت زده بودم که این سرود با استقبال مردم مواجه شده بطوریکه دوست داشتم با صدای بلند فریاد بزنم این سرودی که گوش می کنید را من خوانده ام ( نگاهش را به سمتی خیره کرده و می خندد... گویی که دوباره در خیابان های ولیعصر تهران 57 قدم می زند... )
استاد جمشید جم، خواننده ی یکی از ماندگارترین آثار موسیقی حماسی انقلابی است؛ با اینحال بسیار کم در محافل و رسانه ها حضور می یابد و شاید خیلی ها با چهره اش آشنایی ندارند. به نظرتان چرا؟
راستش را بخواهید بنده جایی حضور پیدا می کنم که تمام مردم، فارغ از فکر و اندیشه و جناح و تفکر سیاسی حضور دارند. از اینکه "یار دبستانی" چهل سال است با چهار نسل مختلف زندگی کرده افتخار می کنم اما اعتقاد دارم این سرود متعلق به هیچ جناح و تفکری نیست و متعلق به تاریخ انقلاب و این مردم است.
کمی از آن سرود فاصله بگیریم. با وجود تمام ناملایمات به حوزه موسیقی، اما سرودهای حماسی و انقلابی همواره نقشی اساسی در ایام انقلاب و حتی دفاع مقدس داشتند. به نظر شما این سبک از موسیقی چه تاثیری در مناسبت های مختلف دارد؟ به عبارت بهتر، موسیقی حماسی چه نقشی در پیروزی انقلاب و حتی دفاع مقدس ایفا کرد؟
اول از همه باید یادآوری کنم که اساس و اصل موسیقی اقوام مختلف ایران، رزمی و حماسی است و این نوع موسیقی با خاک و تاریخ و فرهنگ ما عجین بوده و نمونه اش در آثار شعرای بزرگی چون فردوسی و نظامی و ... آمده است.
حتی موسیقی های مذهبی ما، حتی با ریتم های آرام هم سرشار از حماسه است؛ چه در موسیقی محرم باشد چه در سرودهای مربوط به شهدا و حتی مدافعان حرم.
در عصر حاضر هم روح مبارزه با بیگانه و استبداد از زمان عارف قزوینی تاکنون همواره مورد توجه بوده و در نهایت، در ایام انقلاب و دفاع مقدس به اوج خود رسیده است.
با این اوصاف باید اذعان کنم که سرودهای حماسی عامل زنده نگه داشتن موسیقی به ویژه در چهار دهه گذشته بوده و از سوی دیگر، به عنوان عامل همدلی و اتحاد، یکی از عوامل پیروزی در برهه های حساس بوده است.
به همدلی و خلوص نیست در خلق آثار ماندگار اشاره کردید. آیا در وضعیت کنونی، موسیقی های حماسی اوایل انقلاب و ایام دفاع مقدس تکرار خواهد شد؟
صادقانه بگویم: خیلی سخت است. دیگر موسیقی های اوایل انقلاب و دوران جنگ به سختی تکرار شود. دلیلش هم این است که در آن دوران، انگیزه بود، همراهی بود، همدلی بود... خودمان برای مردم نفت توزیع می کردیم و برای کمک به هموطنان صادقانه و بدون چشمداشت قدم برمی داشتیم... اما دیگر آن شرایط نیست؛ طبیعی است که آثارش بر موسیقی هم نمود نخواهد داشت!
استاد جم، شما بارها در سخنانتان به اهمیت موسیقی حماسی در ایام انقلاب و دفاع مقدس اشاره کردید. در این روزها هم شاهد برگزاری جشنواره موسیقی مقاومت و حماسه در تبریز بودیم. با اینحال به نظر می رسد بعد از 40 سال تکلیفمان با موسیقی مشخص نیست! حتی کارشناسان عقیده دارند در این وضعیت موسیقی حماسی هم قربانی می شود؛ نظر شما چیست؟
نکته سئوالتان را گرفتم. بگذارید پاسخ سئوالتان را اینگونه توضیح دهم: عقیده دارم ما نباید زیاد دنبال این باشیم که کجای موسیقی حرام است کجایش حلال. چرا که موسیقی زمان و مکان دارد و ضرورت شرایط و زمان و مکان است که نوع موسیقی را ایجاب می کند.
روزهای اول انقلاب کجا بودیم؟ چرا کسی دنبال این مباحث نبود؟ پاسخ این است که شرایط آن دوران موسیقی حماسی را ایجاب می کرد برای تهییج، همدلی و اتحاد مردم برای رسیدن به یک هدف. همین وضعیت در دوران دفاع مقدس هم تکرار شد و آثاری خلق گردید که اتفاقا در تاریخ جنگ تحمیلی ماندگار شدند.
البته باید از حق نگذریم که وضعیت امروز خیلی بهتر شده اما برای اینکه راه را طی کنیم هنوز زمان زیادی داریم.
به طور حتم موسیقی حماسی برای زنده نگه داشتن روح استعمارستیزی و استبدادستیزی جوانان ایران زمین از ضروریات است و باید مورد حمایت دولت قرار گیرد.
امروز ضرورت این مقوله هم برای همه ی مسئولان عالیرتبه احساس شده و امیدواریم که شاهد تحولات خوبی در عرصه موسیقی باشیم.
با این شرایط قبول دارم که وضعیت کنونی موسیقی در کشور دلشکستن دارد چراکه ایران مهد بسیاری از موسیقی ها است اما به دلیل نامهربانی های صورت گرفته، امروز خودمان در این حوزه فقیر شده ایم!
جشنواره موسیقی حماسه و مقاومت تبریز را چگونه دیدید؟ آیا برگزاری چنین جشنواره هایی می تواند در احیای جایگاه موسیقی حماسی مفید باشد؟
اتفاقا مظلومیت موسیقی حماسی را در این جشنواره می تواند مشاهده کرد. چرا باید با گذشت 40 سال از انقلاب، امسال اولین دوره ی این جشنواره برگزار شود!؟ دلیل اش همان عدم حمایت هایی است که اشاره کردم. با اینحال جای امیدواری های بسیاری است که در کهن شهر تبریز اساتید بنامی چون استاد قره باغی و جوانان توانمندی چون پناهی فرد ها و میرزازاده ها هستند که دست به چنین کار بزرگی بزنند.
قطعا برگزاری این جشنواره در احیای جایگاه این موسیقی موثر خواهد بود به ویژه اینکه جوانان شرکت کننده در این جشنواره را سرشار از عشق و انگیزه دیدم که جای امیدواری و دلگرمی دارد. با اینحال مسئولان امر باید این عشق و انگیزه را دریابند و با حمایت های خود، راه را برای تولید آثار ماندگار هموار سازند.
ضمن تشکر از حوصله ای که به خرج داید، دست آخر یک سئوال کلیشه ای اما مفید: استاد جمشید جم متولد چه سالی است؟ تحصیلاتش و مشغول چه فعالیت هایی است؟
متولد اول مردادماه 1330 تهران هستم و بزرگ شده ی ورامین. هنر و ادبیات خوانده ام و همینک به عنوان کارشناس مجری موسیقی صدا و سیما در رادیو مشغول فعالیت هستم.
سپاس از لطفتان...
46
انتهای پیاممنبع: جماران
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.jamaran.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جماران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۷۰۲۷۵۴۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
خط قرمزی که به «نون.خ» کمک کرد/ ماجرای شکایت آقای خواننده چه بود؟
به گزارش خبرآنلاین،نشست خبری عوامل مجموعه نمایشی «نون.خ ۵» امروز سه شنبه ۱۱ اردیبهشت با حضور مسعود کریمی خضرا مدیرگروه طنز سیما فیلم، مهدی فرجی تهیه کننده، صهبا شرافتی، کاظم نوربخش و ماشاالله وروایی بازیگران سریال در صداوسیما برگزار شد.
به گزارش مهر،مهدی فرجی تهیه کننده سریال در ابتدای سخنانش بیان کرد: امسال این سریال درصد قابل توجهی از فصل پیش بیننده بیشتری داشت که دلایل مختلفی هم داشت از جمله اینکه توانستیم سراغ یک قومیت دیگر هم برویم.
وی با اشاره به ۲ خط قرمز سازمان در حوزه مذهب و قومیت‌ها بیان کرد: پرداختن به قومیت‌ها حساسیت های فراوانی دارد که باید با مراقبت باشد. هر برنامه ای و هرکسی به راحتی نمی تواند به قومیت ها بپردازد. از اینکه اجازه دادند سراغ قومیت ها برویم ممنونم.
آشنایی مردم با سختی‌های کار کولبرها
فرجی اضافه کرد: همچنین ممنونم از اینکه اجازه دادند به قصه کولبرها بپردازیم. امروز خانمی با بغض به من گفت که این سریال ما را با قصه این افراد آشنا کرد. خودمان شاید فکر می‌کردیم پرداختن به این مسایل سخت است اما ممنونم که گذاشتند در کنار لحظات کمدی و شاد، نقد هم داشته باشیم. مردم هم امروز می گفتند از دلایل علاقه شان به کار همین است که در کنار لحظات مفرح از درد مردم هم گفته می شود.
ماشاالله وروایی هم در ادامه گفت: فرزند یکی از کولبرها با من صحبت می کرد و درباره این می گفت که پدرش چه کار سخت و طاقت فرسایی دارد. عموم مردم این سریال را ستایش می کردند و می گفتند تلویزیون قصه های این چنینی بسازد.
صهبا شرافتی نیز بیان کرد: فصل پنج خیلی برایم سخت بود. من گواهینامه پایه دو نداشتم و اولین بار بود که سوار مینی بوس می‌شدم و رانندگی می کردم. این فصل خیلی برای من چالش برانگیز بود و لذت زیادی برایم داشت.
وی با اشاره به تماس های مخاطبان اضافه کرد: همه درخواست ساخت فصل بعدی را داشتند.
کاظم نوربخش نیز گفت: امیدوارم «نون.خ» باز هم فصل دیگری داشته باشد و در خدمت شما باشیم.
سوژه‌هایی که لب مرز بودند
کریمی خضرا مدیر گروه طنز سیمافیلم هم عنوان کرد: سوژه امسال همانطور که آقای فرجی گفت لب مرز بود. شاید برای دوستان سوال باشد وقتی شاهین به مسجد می رود یا درباره نماز قضای یکی از شخصیت ها صحبت می شد، برخی نکات چگونه طراحی شد؟ اما ما دیدیم که قصه ها با ظرافت طراحی شد. من در اولین جلسه‌ای که با آقای فرجی صحبت کردم برخی از این نکات مطرح شد. شاید فکر کنید این موارد سفارش سازمان بوده است اما کاملا دغدغه خود آقای فرجی و آقاخانی بود.
وی با اشاره مصدومیت عوامل این سریال با شوخی اضافه کرد: در این سریال گروه جانبازان «نون.خ» را داشتیم و همه شخصیت ها به نوعی با مصدومیت‌های مختلفی در این فصل مواجه شدند.
جذابیت سریال به علت پرداختن به قومت‌های مختلف
فرجی در ادامه در پاسخ به سوال خبرنگار مهر درباره حساسیت پرداختن به قومیت ها بیان کرد: پرداختن به قومیت ها آنقدر حساسیت دارد که برنامه سازان سراغش نمی روند چون باید به زوایای مختلف لهجه، فرهنگ، پوشش و … بپردازند. خط قرمزها در این زمینه زیاد است و به اصطلاح گفته می شود «سری که درد نمی کند چرا دستمال ببندند» از این رو همکاران کمتر سراغ قومیت می روند و به خود تهران می پردازند چون با جاهای دیگر نمی شود شوخی یا نقد کرد و پرداختن به آنها خیلی سخت است. اما از طرفی هم حیف است و اتفاقا پرداختن به اینها به جذابیت سریال کمک می کند. مناظر شگفت انگیز، صنایع دستی درجه یک و … در شهرهیا مختلف ما وجود دارد پس چرا نباید از اینها برای سریال استفاده کرد.
وی در بخش دیگر این نشست درباره فیلمنامه و قصه سریال گفت: امیر وفایی که یکی از بهترین نویسندگان کمدی است و آقاخانی هم با کارگردانی خود به متن اضافه می کند.
این تهیه کننده درباره شکایت حسین صفامنش خواننده از سعید آقاخانی به دلیل استفاده از موسیقی او در سریال تصریح کرد: موضوع ربطی به آقای آقاخانی ندارد و به من به عنوان تهیه کننده مربوط می شود. ما در یکی از فصل ها هم از «شیرین شیرین» آقای محمدیان استفاده کردیم که او تماس گرفت و بسیار هم تشکر کرد و گفت این موسیقی موجب شعف و تحسین شده است. ما در بخش کولبرها از موسیقی آقای صفامنش استفاده کردیم، البته نافی موضوع مالکیت معنوی نیستم ولی تصورم نبود شکایت کنند. فکر می کردم او زنگ می زند و می گوید دمت گرم وقتی به کولبرها پرداختی از این قطعه استفاده کردی. حتما برای جبران ماجرا در خدمت هستم. در این ۲ فصل قبلی تلاشی هم صورت گرفت که بتوانیم با او مذاکره کنیم. سعید آقاخانی دنبال صدای بکری بود اما نشد از ایشان استفاده کنیم. آرزو دارم موفق باشند.
وی درباره اینکه پرداختن به قومیت ها سفارش سازمان بوده است یا خیر عنوان کرد: اینکه به قومیت کرد بپردازیم کاملا پیشنهاد خود آقاخانی بود. من متنی را به او دادم و گفت خیلی متن خوبی است اما انگیزه ای ندارد مگر اینکه به سمت یکی از قومیت ها برویم.
فرجی عنوان کرد: ریاست سازمان در دیدار اخیری که با عوامل داشت گفت با محوریت قوم کرد هر بار به یک قوم دیگر هم پرداخته شود و خود آقاخانی هم دغدغه همه ایران را داشت.
این تهیه کننده یادآور شد: کسانی که در تلویزیون کار می کنند شاید سفارشی کار می کنند چون کارفرمای ما تلویزیون است اما مذاکره می کنیم و سعید آقاخانی هم خیلی ظریف سراغ موضوعات می رود. خود ما ممیزی های اولیه را انجام می دهیم و می‌دانیم کجا ممکن است به کسی بربخورد.
نقدی به گویش و لهجه‌ها در سریال نداشتیم
فرجی درباره ساخت فصل ششم تاکید کرد: درباره سری ششم صحبت کردن زود است. آقای آقاخانی پستی گذاشت و گفت این فصل پایانی بر مجموعه «نون.خ» است.
وی درباره مصدومان این فصل هم گفت: هفت نفر دست و پایشان شکست. آقای آقاخانی هم از ارتفاع سقوطی داشت که ۱۰ روز بستری بود و او را در ادامه فیلمبرداری با عصا دیدیم و باعث شد کمی نقشش تغییر کند.
فرجی درباره نقد به لهجه های سریال بیان کرد: من هیچ نقدی درباره گویش بلوچ ها ندیدم. ما بازیگران مختلفی از زاهدان و زابل و نقاط مختلف استان داشتیم. درباره کردها هم همینطور بود و از شهرها و نقاط مختلف در کار حضور داشتند.
وی درباره حواشی دلخوری کرمانی ها یادآور شد: درباره هموطنان کرمانی این توضیح را بدهم، من توضیحاتی به مسؤولان کرمان دادم و گفتم سوتفاهمی ایجاد شده و برخی نکاتی که مطرح می کردند هیچ ارتباطی با کرمان نداشت. فردی هم که نشان دادیم هزار کیلومتر قبل تر از کرمان بود و هیچ کدام از خانواده اش هم لهجه کرمانی نداشتند. ما از خود مردم کرمان هم نظر نارضایت گونه نداشتیم.
فرجی درباره انتخاب سیستان به عنوان یکی از لوکیشن های سریال نیز گفت: سعید آقاخانی علاقه‌مند بود منطقه ای انتخاب شود که لنج و دریا و جذابیت های بصری داشته باشد که بعد از جمع بندی قومیت بلوچ انتخاب شد.
ممیزی داشتیم اما کم
وی درباره اینکه سریال حذفیاتی داشته یا خیر توضیح داد: بالاخره به طور طبیعی حذفیاتی داشتیم ولی آنقدر نبود که به کار ما آسیب بزند. شاید از بسیاری از سریال های معمولی ممیزی ما کمتر بود.
کریمی خضرا نیز در پایان نشست گفت: سازمان امسال ارادت متفاوتی نسبت به ساخت این سریال داشت و در ارایه محتوایی که شاید پیش از این سابقه نداشته است تلاش کرد.
۲۲۰۵۷
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1901368
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند